13 czerwca 2024 r. Zdarza się, że sprawcami niegroźnych i nieumyślnych przestępstw są osoby, które cieszą się bardzo dobrą opinią w społeczeństwie i prowadzą ustabilizowany tryb życia. Osoby te mogą wówczas skorzystać z instytucji, jaką jest warunkowe umorzenie postępowania karnego. W takim przypadku sprawca przestępstwa może w dalszym ciągu cieszyć się wolnością, stosując się jednak do określonych zasad.
Warunkowe umorzenie postępowania karnego jest środkiem probacyjnym, dzięki któremu, po spełnieniu przez sprawcę określonych przesłanek, odstępuje się od skazania, a oskarżony poddany zostaje próbie. W takim przypadku, pomimo uznania sprawcy za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, nie zostaje on skazany. Dodatkowo, istotne jest, że po upływie okresu próby, który oceniono pozytywnie, osoba uznawana jest za niekaraną. W związku z tym może uzyskać zaświadczenie o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego, które niezbędne jest często do podjęcia zatrudnienia.
Warunkowe umorzenie postępowania karnego stanowi reakcję karną na drobną przestępczość. Instytucja ta stosowana jest wobec niegroźnych przestępców i sprawców drobnych, incydentalnych przestępstw. Stosowanie warunkowego umorzenia postępowania karnego pozwala na ograniczenie liczby osób przebywających w zakładach karnych. Z punktu widzenia sprawcy warunkowe umorzenie postępowania jest bardzo korzystne, ponieważ może on w dalszym ciągu przebywać na wolności i funkcjonować w społeczeństwie.
13 czerwca 2024 r. Aby dowiedzieć się, kiedy sąd stosuje warunkowe umorzenie postępowania karnego, zajrzeć należy do artykułu 66 kodeksu karnego. Zgodnie z jego brzmieniem sąd warunkowo umarza postępowanie, gdy wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, a okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości. Dodatkowo sąd bierze pod uwagę postawę sprawcy, ponieważ jego warunki osobiste i dotychczasowy sposób życia wskazywać muszą na to, że nie popełni on więcej przestępstwa.
Rozważając możliwość zastosowania warunkowego umorzenia postępowania karnego sąd nie może mieć żadnych wątpliwości co do popełnienia przez sprawcę czynu zabronionego. Nie oznacza to, że sprawca każdorazowo musi przyznawać się do winy. Pamiętać powinniśmy, że to na oskarżycielu spoczywa ciężar dowodu. Oskarżony nie ma obowiązku dostarczania dowodów na swoją niekorzyść. Warunkowe umorzenie postępowania karnego ma zastosowanie, gdy z zebranych w sprawie dowodów jednoznacznie wynika, że sprawca dopuścił się czynu zabronionego i okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości.
Kolejną z przesłanek jest nieznaczna wina i społeczna szkodliwość czynu. Oceniając stopień społecznej szkodliwości sąd bierze pod uwagę rodzaj naruszonego dobra, rozmiar szkody, sposób popełnienia przestępstwa i motywację sprawcy. Warunkowe umorzenie postępowania karnego stosuje się najczęściej wobec sprawców drobnych przestępstw o incydentalnym charakterze. Omawiany środek probacyjny znajduje zastosowanie wyłącznie wobec sprawców, którzy dopuścili się przestępstwa zagrożonego karą do 5 lat pozbawienia wolności.
Ocenie podlega także zachowanie i postawa sprawcy oraz jego dotychczasowy sposób życia. Sąd bierze przede wszystkim pod uwagę posiadanie przez sprawcę pracy, rodziny oraz ocenia jego wcześniejszy sposób funkcjonowania w społeczeństwie. Każdorazowo sąd winien nabrać przekonania, że warunki osobiste sprawcy i jego ocena wskazują na to, że nie popełni on więcej przestępstwa. Sąd bierze także pod uwagę to, czy sprawca był wcześniej karany za przestępstwo umyślne. Wcześniejsza karalność stanowi negatywną przesłankę do zastosowania warunkowego umorzenia postępowania karnego. Popełnienie jakiegokolwiek przestępstwa umyślnego w przeszłości całkowicie wyklucza warunkowe umorzenie postępowania karnego.
Warunkowe umorzenie postępowania karnego oznacza odstąpienie od skazania, pomimo uznania winy oskarżonego. Jednakże sprawca obowiązany jest do przestrzegania porządku prawnego i wypełniania obowiązków okresu próby, której zostaje poddany. Okres próby wynosi od roku do 3 lat i rozpoczyna się w momencie uprawomocnienia się orzeczenia. Obowiązki, które sąd nakłada na sprawcę, dzielimy na obligatoryjne oraz fakultatywne.
Do obligatoryjnych obowiązków okresu próby zaliczyć należy obowiązek naprawienia szkody w całości lub w części, a w miarę możliwości również zapłatę zadośćuczynienia lub nawiązki.
Do fakultatywnych obowiązków okresu próby, jakie sąd może nałożyć na sprawcę, zaliczamy przede wszystkim dozór kuratora lub osoby lub instytucji godnej zaufania, do której zadań zalicza się pomoc skazanym. Sąd może zobowiązać także sprawcę do przeproszenia pokrzywdzonego, powstrzymywania się od nadużywania alkoholu, poddania się terapii lub terapii uzależnień. Sprawcę można zobowiązać do opuszczenia lokalu wspólnie zamieszkiwanego z pokrzywdzonym lub do powstrzymywania się od kontaktu i zakazu zbliżania do pokrzywdzonego.
Pamiętać powinniśmy, że sprawca, wobec którego sąd zastosował warunkowe umorzenie postępowania karnego, podlega ocenie. W sytuacji, gdy okres próby nie przebiegnie pomyślnie, postępowanie prowadzone jest od początku i kończy się wymierzeniem oskarżonemu kary. Warunki podjęcia postępowania warunkowo umorzonego znajdują się w artykule 68 kodeksu karnego. Podjęcie postępowania następuje fakultatywnie lub obligatoryjnie. Warunkowo umorzonego postępowania sąd nie może podjąć po upływie 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.
Sąd może podjąć postępowanie, jeśli sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny. W szczególności są to sytuacje, gdy popełnił on nowe przestępstwo lub uchyla się od wykonania obowiązków okresu próby.
Sąd obligatoryjnie podejmuje postępowanie, jeśli sprawca w okresie próby popełnił umyślne przestępstwo, za które jest skazany prawomocnym wyrokiem. Obligatoryjne podjęcie postępowania ma miejsce także wtedy, gdy sprawca otrzymał upomnienie kuratora w odniesieniu do przestrzegania obowiązków okresu próby, a mimo tego w dalszym ciągu się od nich uchyla.
1. Oskarżona postanowiła założyć w altanie przy domu swojego znajomego urządzenie rejestrujące dźwięk i obraz. W tracie trwania procesu przyznała się do popełnienia czynu. Sąd uznał, że oskarżona nie była wcześniej karana, a jej warunki osobiste i sposób życia wskazują na to, że nie popełni więcej przestępstwa tego rodzaju. Wyrok obejmuje warunkowe umorzenie postępowania karnego na okres próby 1 roku oraz obowiązek naprawienia szkody.
(Wyrok Sądu Rejonowego w Toruniu z 19 kwietnia 2022 r., sygn. akt: II K 1517/21)
2. Oskarżony znęcał się psychicznie nad swoją matką. Stosował wobec niej wulgarne epitety, wszczynał awantury i ubliżał pokrzywdzonej. W czasie trwania procesu oskarżony przyznał się do zarzucanego mu czynu, wykazał skruchę i zobowiązał się do terapii. Przy wydawaniu wyroku sąd brał pod uwagę to, że oskarżony cierpi na zaburzenia nerwowe i nie stosował nigdy przemocy fizycznej. Sąd podkreślił także to, że sprawca jest jeszcze młody, a kara powinna go wychować. W związku z tym sąd zastosował warunkowe umorzenie postępowania karnego na okres próby 2 lat i zobowiązał sprawcę do psychoterapii.
(Wyrok Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z 01 lutego 2023 r., sygn. akt: II K 319/22)
3. Oskarżona naruszyła zasady ruchu drogowego w ten sposób, że podczas jazdy na rowerze potrąciła pieszą. Pokrzywdzona doznała obrażeń ciała powodujących rozstrój zdrowia na dłużej niż 7 dni. Przy wydawaniu wyroku sąd brał pod uwagę przede wszystkim to, że oskarżona przyznała się do winy i wyraziła skruchę. Oskarżona nie była wcześniej karana, a jej warunki osobiste wskazują na to, że nie popełni więcej przestępstwa. Wyrok obejmuje warunkowe umorzenie postępowania karnego na okres próby 2 lat i obowiązek zapłaty nawiązki na rzecz pokrzywdzonej.
(Wyrok Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z 29 lutego 2024 r., sygn. akt: II K 1542/23)
Jeśli poszukujesz adwokata w Szczecinie do obrony w sprawie karnej, zapraszam do kontaktu.
© 2024 Kancelaria Adwokacka Magdalena Pakuła - Zdyb. Wszelkie prawa zastrzeżone. Projekt i wykonanie: Virtual People