Przemoc w rodzinie spotykamy w naszym społeczeństwie i najbliższym otoczeniu częściej niż myślimy. Nie zawsze jednak ma ona formę przemocy fizycznej, dlatego też często jej nie dostrzegamy. Przemoc w rodzinie pojawia się bez względu na status społeczny, wykształcenie czy religię. Najczęściej, ale nie zawsze, ofiarami przemocy są kobiety i ich dzieci. Wciąż jednak wielu z nas lekceważy ten, jakże istotny, problem i zapominamy o tym, że nikt nigdy nie ma prawa krzywdzić drugiego człowieka.

Jakie formy ma przemoc w rodzinie?

Nie każda postać przemocy w rodzinie ma taką samą formę i jest natychmiast zauważalna. Najczęściej zdarza się, że ofiary nie zdają sobie sprawy z tego, że są krzywdzone lub ukrywają przemoc przez długie lata.

Podstawową formą, jaką zna prawie każdy z nas, jest przemoc fizyczna. Polega ona na biciu, kopaniu, zmuszaniu do określonych działań. Ten rodzaj przemocy najczęściej doprowadza do powstawania siniaków, zadrapań, ran i uszkodzeń narządów wewnętrznych.

Kolejną formą, jaką przyjmuje przemoc w rodzinie, jest przemoc psychiczna. Jest ona co prawda znana w społeczeństwie, jednak znacznie mniej zauważalna niż przemoc fizyczna. Polega na częstym obrażaniu nie tylko ofiary, ale także jej rodziny, ograniczaniu wolności osobistej, zabranianiu kontaktu z przyjaciółmi. Przejawia się także groźbami porzucenia i zemsty.

Przemoc ekonomiczna to taka, w której oprawca wydziela środki na utrzymanie rodziny, zmusza do każdorazowego proszenia o pieniądze. Ofiara, którą dotyka taka przemoc, nie może posiadać swoich oszczędności, pracować, a każdy jej wydatek traktowany jest jako zbędny.

Przemoc w rodzinie może mieć także formę przemocy seksualnej. Ofiara jest wówczas zmuszana do współżycia seksualnego, a łożenie na rodzinę i opieka, uzależnione są od określonych, wymuszonych zachowań na tle seksualnym.

Wraz z rozwojem technologii częstsza stała się przemoc polegająca na uporczywym nękaniu, czyli tzw. stalkingu. Wówczas ofiara przez bardzo długi czas jest nachodzona w domu lub w pracy, nękana telefonami, wiadomościami, kontrolowane jest  każde jej poczynanie w mediach społecznościowych.

Przemoc w rodzinie – jak prawo chroni ofiarę?

Regulacje prawne na wiele sposobów chronią osoby, których dotyczy przemoc w rodzinie. Najważniejszą rzeczą, jaką możemy zrobić, jest zawiadomienie Policji o każdym incydencie. Służby w czasie interwencji mogą zatrzymać oprawcę na 48 godzin, a także wydać nakaz natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakaz zbliżania się do ofiary. Wydane nakazy, co do zasady, obowiązują 14 dni, jednak mogą być przedłużane przez Sąd.

Kolejną możliwością, jaką ma ofiara, jest złożenie zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa. Przemoc w rodzinie jest co do zasady przestępstwem ściganym z urzędu, a więc, po otrzymaniu odpowiedniej informacji, służby oraz Prokuratura, przystąpią do prowadzenia postępowania karnego. Takie zawiadomienie może zostać złożone na piśmie i ustnie na Komisariacie Policji lub w Prokuraturze. Pamiętać powinniśmy, że, zgodnie z kodeksem postępowania karnego, każdy z nas ma społeczny obowiązek zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. Natomiast odpowiednie służby mają obowiązek przedsięwziąć czynności, które pozwolą na wyjaśnienie okoliczności przestępstwa. Przepisy kodeksu karnego zapewniają podstawową ochronę interesów osoby, której dotyczy przemoc w rodzinie. Sprawca może zostać ukarany za znęcanie się fizyczne lub psychiczne, uszkodzenie ciała, zmuszanie do czynności seksualnych, a nawet grożenie.

Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy domowej zapewnia ofiarom, których dotyczy przemoc w rodzinie, prawo do żądania, aby sprawca przemocy opuścił wspólnie zajmowane mieszkanie, a także aby nie zbliżał się do niego na określoną przez Sąd odległość. Taki wniosek składamy w Sądzie Rejonowym, Wydziale Cywilnym, właściwym dla naszego miejsca zamieszkania. Na rozpoznanie sprawy powinniśmy czekać krótko, ponieważ Sąd obowiązany jest rozpoznać ją w terminie zaledwie miesiąca.

Czym jest Niebieska Karta?

Procedura Niebieskiej Karty ma za zadanie pomagać osobom, których dotyczy przemoc w rodzinie. Wszczęcie procedury i założenie karty jest niezwykle proste, ponieważ wystarczy, gdy wypełnimy formularz. Karta może być założona nie tylko na wniosek ofiary, ale także lekarza, policjanta, dyrektora szkoły lub nauczyciela, jeśli zauważą oni niepokojące sygnały. Do założenia Niebieskiej Karty nie jest potrzebna zgoda osoby, której dotyczy przemoc w rodzinie. Zakończenie procedury następuje w momencie uznania problemu za rozwiązany oraz gdy zrealizowany zostanie indywidualny plan pomocy.

Pamiętać jednak powinniśmy, że Niebieska Karta nie jest elementem niezbędnym do wszczęcia postępowania karnego i nie zastępuje go. Jednak może okazać się pomocna, gdy udowodnić musimy przemoc w rodzinie, która nas spotyka.

Co należy zrobić, gdy jesteśmy ofiarą przemocy?

Podstawową i najważniejszą rzeczą, jaką możemy zrobić, jest zawiadomienie kogokolwiek o tym, że jesteśmy osobą, której dotyczy przemoc w rodzinie. O swoim problemie możemy powiedzieć odpowiednim służbom lub osobom z najbliższego otoczenia – sąsiadom, mamie, bratu, siostrze lub przyjacielowi. Pamiętać powinniśmy także, że osoby, które dowiedzą się o naszej krzywdzie, mogą być później świadkami w Sądzie.

Kolejną rzeczą, jaką powinniśmy zrobić, jest zabezpieczanie wszystkich dowodów. Możemy nagrywać agresywne zachowania, przechowywać zniszczone ubrania lub przedmioty, zrobić obdukcję w przypadku uszkodzenia ciała, udać się do lekarza, przechowywać wiadomości i zapisywać swoją historię, aby dokładnie opowiedzieć ją na Policji, w Prokuraturze i Sądzie.

Przede wszystkim powinniśmy pamiętać, że bycie osobą, której dotyczy przemoc w rodzinie, nie jest powodem do wstydu. Powinniśmy wprost mówić o krzywdzie, a także reagować, gdy jesteśmy świadkami przemocy.

Jeśli dotyka Cię przemoc w rodzinie i szukasz profesjonalnej pomocy prawnej, zapraszam do kontaktu.