Dobro dziecka jest naczelną zasadą przy orzekaniu w sprawach, które dziecka dotyczą. Samo pojęcie dobra dziecka jest pojęciem bardzo złożonym i sprowadza się do wielu dziedzin jego życia. Jednak powinniśmy pamiętać, że każdorazowo jest to wartość nadrzędna, która zapewnia stabilizację w życiu małoletniego. Dlatego też w naszym systemie prawnym istnieje domniemanie ojcostwa, która pozwala na ochronę interesów dziecka już od pierwszych dni życia i prawne uregulowanie sytuacji związanej z jego rodzicami.

Czym jest domniemanie ojcostwa i kiedy obowiązuje?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, zajrzeć musimy do kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, albowiem zgodnie z art. 62 § 1 zd. 1, „Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki”. Oznacza to, że domniemaniem ojcostwa jest uznawanie, że ojcem dziecka jest mąż matki, jeśli urodzi się ono w czasie trwania związku małżeńskiego lub w okresie trzystu dni od jego zakończenia lub uznania za nieważne.

Powinniśmy pamiętać także, że zgodnie ze zd. 2 omawianego przepisu, „Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji”. W wyniku separacji nie dochodzi do ustania związku małżeńskiego, jednak nie domniemujemy, że ojcem dziecka jest mąż matki, gdy minie więcej niż 300 dni od uprawomocnienia się orzeczenia o takiej separacji między małżonkami.

Jak obliczamy czas obowiązywania domniemania ojcostwa?

Czas rozpoczęcia związku małżeńskiego zazwyczaj nie budzi naszych wątpliwości. Dla większości z nas oczywistym jest, że jest to moment złożenia oświadczeń o wstąpieniu w taki związek przez kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego albo księdzem (w przypadku ślubu konkordatowego).

Natomiast do ustania małżeństwa może dojść na wiele sposobów. Może to być moment śmierci jednego z małżonków lub uprawomocnienia się wyroku rozwodowego (o tym, jak złożyć pozew o rozwód przeczytasz tutaj). Do unieważnienia małżeństwa dochodzi w momencie uprawomocnienia się orzeczenia o uznaniu związku za nieważny. Domniemanie obowiązuje przez 300 dni od dnia następującego po tym dniu, w którym małżeństwo zakończyło się lub zostało uznane za nieważne.

Czy ojcem dziecka jest pierwszy mąż matki, gdy wyjdzie ona ponownie za mąż?

Aby poznać odpowiedź również na to pytanie, ponownie musimy przeanalizować art. 62 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jednakże § 2 zd. 1, albowiem „Jeżeli dziecko urodziło się przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, domniemywa się, że pochodzi ono od drugiego męża”. Oznacza to, że pierwszy mąż matki nie będzie uznawany za ojca dziecka, nawet jeśli nie minęło jeszcze wspomniane wyżej 300 dni, jeśli ponownie wyszła ona za mąż. Wówczas, domniemanym ojcem dziecka jest drugi mąż matki.

Musimy jednak pamiętać, że istnieje wyjątek od tej zasady, a domniemanie ojcostwa drugiego męża nie dotyczy przypadku, gdy dziecko urodziło się w następstwie procedury medycznej, na którą zgodę wyraził pierwszy mąż.

Czy można obalić domniemanie ojcostwa?

W sytuacji, gdy wiemy, że rzeczywistym ojcem dziecka jest inny mężczyzna, a związek małżeński jeszcze trwa lub nie minęło 300 dni od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, możliwe jest wytoczenie powództwa o zaprzeczenie ojcostwa. Wówczas, mąż matki wytacza takie powództwo w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział się, że dziecko nie pochodzi od niego. Jednak pamiętać musimy, że dokonać tego należy najpóźniej do dnia, w którym dziecko osiąga pełnoletniość.