Rozwód i separacja – podobieństwa i różnice

icon

Małżeństwo i rodzina są jedną z naczelnych wartości w polskim systemie prawa rodzinnego. Zgodnie z najważniejszym aktem prawnym, czyli Konstytucją, są one pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej. Coraz częściej zdarza się jednak, że, będąc w małżeństwie, podejmujemy decyzję o rozstaniu. Jednakże często, z powodu przywiązania lub ze względu na dobro wspólnych dzieci, zastanawiamy się, czy rozwód jest jedynym rozwiązaniem, a decyzja o rozstaniu musi być ostateczna. W takim przypadku alternatywą dla rozwodu jest separacja. Obie instytucje – rozwód i separacja – znajdują zastosowanie, gdy doszło do rozkładu pożycia między małżonkami, każda z nich wywołuje jednak odmienne skutki dla małżonków.

Kiedy rozwód? A kiedy separacja?

Aby odpowiedzieć na oba pytania, zajrzeć powinniśmy do kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Zgodnie z art. 56 §1 „Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód”. W praktyce oznacza to, że możemy zakończyć małżeństwo poprzez rozwód, gdy spełnione zostaną łącznie dwie przesłanki: zupełny i trwały rozkład pożycia.

Analizując orzecznictwo zauważamy, że „Wspólne pożycie polega na duchowej, fizycznej oraz gospodarczej więzi małżonków, stanowiącej cel małżeństwa i umożliwiającej realizację jego podstawowych zadań. Rozkład pożycia jest procesem rozciągniętym w czasie, a nie zdarzeniem jednorazowym. Jest zupełny dopiero wtedy, gdy uległy zerwaniu wszystkie wymienione więzi łączące małżonków” (Wyrok Sądu Najwyższego z 22 października 1999r., sygn. akt: III CKN 386/98).

Zatem, stwierdzić możemy, że przesłanki do rozwiązania małżeństwa poprzez rozwód zostaną spełnione, gdy pomiędzy małżonkami od dawna nie istnieją żadne bliskie relacje, nie łączy ich żadna więź, a odbudowanie relacji jest, zdaniem małżonków i sądu, niemożliwe.

Aby dowiedzieć się, kiedy może nastąpić separacja, powinniśmy przeanalizować art. 611 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z jego brzmieniem „Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd orzekł separację”. Oznacza to, że aby orzeczona została separacja małżonków ziścić musi się tylko jedna przesłanka: zupełny rozkład pożycia. W praktyce oznacza to, że między małżonkami nastąpiło zerwanie wszystkich więzi, jednak jest to stan przejściowy i możliwe jest odbudowanie i naprawienie relacji.

rozwód i separacja

Rozwód i separacja – jakie są między nimi podobieństwa?

Zauważyć możemy, że rozwód i separacja, chociaż z pozoru są zupełnie różne, posiadają wiele podobieństw.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że w obu przypadkach możliwe jest orzeczenie o tym, czy i który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia małżeńskiego. Jednak, bez względu na to, czy jest to rozwód, czy separacja, małżonkowie zgodnie mogą stwierdzić, że żadne z nich nie ponosi winy za rozkład pożycia.

Bez względu na to, czy małżonkowie decydują się na rozwód, czy jest to jedynie separacja, sąd kompleksowo rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi, kontaktach oraz wydatkach związanych z utrzymaniem dzieci stron.

Co więcej, sąd w obu przypadkach decyduje o sposobie korzystania z mieszkania, jeśli małżonkowie je wspólnie zajmują.

Wiedzieć także powinniśmy, że zarówno rozwód, jak i separacja powodują, że małżonkowie nie dziedziczą po sobie w przypadku śmierci jednego z nich. Rozwód i separacja powodują także, że między małżonkami ustaje ustrój wspólności majątkowej. Majątek wspólny małżonków  w obu przypadkach może zostać podzielony, jeśli nie spowoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu.

Dodatkowo, zarówno rozwód, jak i separacja nie są dopuszczalne, mimo zupełnego (wymaganego do orzeczenia separacji) lub zupełnego i trwałego (wymaganego do orzeczenia rozwodu) rozkładu pożycia, jeżeli w ich skutek miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Rozwód i separacja – jakie są między nimi różnice?

Pomimo tego, że rozwód i separacja mają wiele cech wspólnych wiedzieć powinniśmy także, co je od siebie odróżnia.

Pierwszą różnicą są wskazane powyżej przesłanki, po ziszczeniu których orzekany jest rozwód i separacja. Pamiętać musimy, że aby uzyskać rozwód wykazać powinniśmy, że nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego i nie jest możliwe odbudowanie relacji. W przypadku, gdy orzeczona ma być separacja wystarczy, aby ustały wszelkie więzi i rozkład pożycia; jest to jednak stan przejściowy.

Kolejną różnicą jest to, że rozwód powoduje definitywne i ostateczne zakończenie małżeństwa. Natomiast separacja w każdym czasie może zostać zniesiona na zgodne żądanie małżonków.

W przypadku, gdy orzeczony jest rozwód możemy zawrzeć nowy związek małżeński z inną osobą. Natomiast, gdy orzeczona została separacja zawarcie nowego związku w czasie jej trwania  jest niemożliwe.

Istotną różnicą jest także to, że w przypadku, gdy decydujemy się na rozwód, w ciągu trzech miesięcy od momentu uprawomocnienia się wyroku, możemy zmienić nazwisko na to sprzed związku małżeńskiego. Nie mamy takiej możliwości, gdy orzeczona jest separacja.

Ostatnią różnicą jest to, że gdy decydujemy się na rozwód nie jesteśmy obowiązani do pomocy byłemu małżonkowi. Natomiast, gdy miejsce ma separacja, zgodnie z art. 614 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, „Jeżeli wymagają tego względy słuszności, małżonkowie pozostający w separacji obowiązani są do wzajemnej pomocy”.

rozwód i separacja

Czy możliwy jest powrót do małżeństwa, mimo że orzeczony został rozwód lub separacja?

Gdy poznaliśmy już różnice, jakie wywołują w stosunkach między byłymi małżonkami rozwód i separacja, stwierdzić możemy, że powrót do małżeństwa nie zawsze jest prosty. W przypadku rozwodu powrót do tego samego małżeństwa możliwy jest jedynie po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego, gdy po raz kolejny decydujemy się na ślub z tą samą osobą.

Gdy orzeczona jest między małżonkami jedynie separacja, powrót do małżeństwa jest znacznie prostszy, albowiem, na zgodny wniosek stron, sąd znosi separację.

Separacja – jak zainicjować postępowanie?

Identycznie, jak w przypadku, gdy orzekany jest rozwód (o tym, jak złożyć pozew o rozwód pisałam w następującym artykule), aby wszcząć postępowanie, złożyć musimy pozew o orzeczenie separacji. W sprawach o separację i jej zniesienie właściwy jest sąd okręgowy, w którego okręgu małżonkowie mają wspólne miejsce zamieszkania lub pobytu. Gdy chcemy, aby między małżonkami została orzeczona separacja, musimy uiścić opłatę od pozwu, która wynosi 600 złotych.

Czy każdy z małżonków może żądać innego zakończenia małżeństwa?

Niestety często zdarza się, że małżonkowie nie są zgodni co do sposobu zakończenia ich małżeństwa. W przypadku, gdy jedno z małżonków wybiera rozwód, a dla drugiego lepszym rozwiązaniem jest separacja, sąd orzeka rozwód, gdy żądanie to jest uzasadnione. Natomiast jeśli rozwód nie jest dopuszczalny, a separacja pozostaje uzasadniona, sąd orzeka separację.